مرور زمان در جرائم:

در مورد جرائم ارتکابی مدتی وجود دارد که اگر شخص طی این مدت مورد تعقیب قرار نگیرد یا وقفه ای در دستگیری یا تعقیب وی ایجاد شود، دیگر امکان پیگیری جرم وجود ندارد و دادگاه باید قرار موقوفی تعقیب صادر کند.

مرور زمان در جرائم مختلف متفاوت است، یعنی اینکه هر چه جرم مهمتری توسط متهم ارتکاب یافته باشد و هر چه مجازات آن سنگین تر باشد، مدت بیشتری باید بگذرد تا بتوان به استناد مرور زمان تعقیب یا اجرای حکم را متوقف نمود.  نکته بعدی این است که در قصاص دیه و حد مرور زمان نداریم و هر چند سال نیز بگذرد این مجازاتها ساقط نمی شوند، بنابراین فقط در مورد جرائم تعزیری است که مرور زمان جاری می شود .

برای مثال در مجازاتهای درجه 1 که مجازات جرائم مهمی محسوب می شود که نمونه های آن را می توان در قانون مبارزه با مواد مخدر مشاهده نمود و مجازات حبس بیش از 25 سال را شامل می شود. مدت مرور زمان برای تعقیب ده سال از زمان ارتکاب جرم و مدت 15 سال برای مرور زمان در اجرای حکم است.

در مجموع مرور زمان به دو دسته تقسیم می شود؛

  • مرور زمان تعقیب جرم
  • مرور زمان اجرای حکم

در مورد مرور زمان دلیل اینکه قانونگذار مدتی را تعیین نموده که پس از آن امکان تعقیب یا اجرای حکم از بین برود این است که، پس از گذشت این مدت اگر متهم یا محکوم مجازات نشده باشد، دیگر مجازات وی برای جامعه سودی نخواهد داشت. در واقع همانطور که می دانید اجرای مجازاتها عکس العملی است که جامعه نسبت به جرم دارد و این عمل (مجازات) می تواند از اشاعه اعمال مجرمانه دیگر توسط دیگران به واسطه خوفی که ایجاد می کند، جلوگیری نماید.

اولین پیشنهاد ما به شما مراجعه به وکیل دادگستری متخصص دعاوی حقوقی و کیفری می باشد. داوود اسیوند وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در زمینه دعاوی ارث می تواند در این موارد همراه و مشاور شما باشد.

از طرفی مجازات به اصلاح مجرم کمک می کند و اگر مجازاتی به کار گرفته می شود فقط برای اصلاح ناهنجاری هایی است که در جامعه توسط اشخاص واقع می گردد و جامعه خصومت یا نفرتی نسب به مجرم ندارد، بنابراین و به دلایل مذکور مجرمی که پس از انجام فعل مجرمانه، مدت زمانی نه محدود تنهایی و فرار پیشه کند و در اضطراب مجازات سالها از قانون فراری باشد، به اندازه کافی زجر و محنت خواهد کشید که پس از وقوع سالها نیازی به مجازات وی نباشد.

عده ای از مخالفان ابراز داشته اند که مجازات در واقع برای برقرار کردن عدالت است و در هر حال مجرم باید به مجازات عمل غیر قانونی خود برسد که البته چنین استدلالی با توجه به نظریات پذیرفته شده علوم روانشناسی و جرم شناسی جدید پذیرفته نیست و قانونگذار نیز از همین نظریه های جدید پیروی کرده و مرور زمان را در قانون پیش بینی نموده است.

مرور زمان تعقیب جرم:

مرور زمان تعقیب جرائم در ماده 105 قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است، در این قانون می خوانیم.

مرور زمان، در صورتی تعقیب جرائم موجب تعزیر را موقوف می کند که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد زیر تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نگردیده باشد:
الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال.
تبصره ۱- اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضائی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضائی انجام میدهند.
تبصره ۲- در مورد صدور قرار اناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع می‌شود.

مشاهده می شود که مرور زمان در صورتی موجب توقف تعقیب یا به اصطاح حقوقی زمانی موجب صدور قرار موقوفی تعقیب می شود که از زمان وقوع جرم تا مواعدی که برای هر جرم مشخص شده، مدتی بگذرد و طی این مدت نیز هیچ اقدامی از طرف دادسرا یا دادگاه نشده باشد و یا پس از شکایت و تحقیقات اولیه، دستیابی به مجرم حاصل نشده و در طی گذشت این سالها دادسرا یا دادگاه اقداماتی انجام نداده باشد.

منظور از اقدامات دادسرا یا دادگاه اقداماتی است که از طرف مقام قضائی صورت می گیرد (یعنی قاضی یا بازپرس یا دادیار یا دادستان) بنابراین اقدامات کارمندان اداری موجب توقف مرور زمان نمی گردد.

اقدامات مقامات قضایی در تبصره 1 این ماده به صورت تمثیلی بیان شده است و آنچه ذکر شده حصری نیست، یعنی ممکن است اقدامات دیگری غیر از آنچه در تبصره یاد شده انجام گیرد که موجب توقف مرور زمان گردد مثلا ارجاع امر به کارشناس دادگستری که این عمل نیز از موجبات توقف مرور زمان می گردد.

برای روشن شدن مطلب به این مثال توجه نمایید. در جرم کلاهبرداری که مجازات آن از درجه 4 است، در صورتی که مرتکب این جرم از زمانی که مرتکب جرم گردیده تا ده سال تعقیب نگردد و شاکی یا قربانی جرم طی این مدت ده سال اقدام به شکایت ننماید، پس از انقضا این مهلت دیگر دادگاه به شکایت وی رسیدگی نمی نماید. و در صورتی که شکایتی از این بابت پس از گذشت ده سال مطرح گردد دادسرا موظف به صدور قرار موقوفی تعقیب می باشد.

قبل از تصمیم گیری در هر زمینه ای، گرفتن مشاوره از افراد متخصص، لازمه کار میباشد. برای گرفتن مشاوره از وکیل پایه یک دادگستری، اینجا را کلیک کنید.

یا مثلا در همین جرم اگر شاکی شکایت نماید و تحقیقات مقدماتی انجام شود و متهم احضار شود ولی در دادسرا حاضر نگردد و سپس دستور منع خروج وی از کشور صادر گرددف ولی پس از مدتی مثلا  به دلیل در دسترس نبودن متهم و یا عدم دستیابی به وی به هر دلیلی امکان جلب یا بازجوئی از وی مهیا نشود و پرونده به مدت ده سال راکد بماند، قاضی رسیدگی کننده موظف به صدور قرار موقوفی تعقیب است.

لازم به ذکر است در هر زمان طی مدت ده سال در مورد این جرم شاکی به دادسرا مراجعه نموده و مثلا آدرس جدیدی از متهم به دادسرا اعلام نموده و دادسرا نسبت به آن آدرس ابلاغیه ارسال نماید چون این اقدام دادسرا مصداق عمل قضایی از طرف مقام قضایی است، مرور زمان متوقف خواهد شد و از بین می رود، البته به شرطی که متهم دستگیر گردیده یا پرونده منجر به صدور حکم گردد. وگرنه در صورتی که همچنان با گذشت ده سال در پرونده مذکور حکمی قطعی صادر نشود، پس از گذشت ده سال پرونده در هر مرجعی باشد باید قرار موقوفی تعقیب صادر گردد.

مرور زمان اجرای حکم:

در مورد مرور زمان اجرای حکم، مدتها از مرور زمان تعقیب بیشتر است، چه در مورد قبلی اگر با متهمی روبرو هستیم که اگرچه ظن قوی بر ارتکاب جرم برای وی وجود دارد، لکن هنوز رای قطعی بر مجرمیت وی صادر نگردیده است، در حالیکه در مورد مرور زمان اجرای حکم با مجرمی روبرو هستیم که جرم وی ثابت شده و حالت خطرناک وی به اثبات رسیده است. بنابراین مرور زمان در این مورد از مورد قبلی بیشتر است. در موضوع مذکور ماده 107 قانون مجازات اسلامی مرور زمان را اینگونه پیش بینی کرده است:

الف- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال
ب- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال
پ- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال
ت- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال
ث- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال

مرور زمان در جرائم خصوصی:

در مورد جرائم خصوصی یا جرائم قابل گذشت، موضوعی که اهمیت دارد در ماده 106 قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است و مضمون آن این است که در این جرائم، شاکی فقط یکسال فرصت دارد تا نسبت به جرمی که در حق وی واقع شده شکایت نماید و سیستم قضائی مدت زیادی برای اعلام جرم منتظر شاکی نمی ماند، بنابراین در این نوع جرائم از زمان وقوع جرم تا یکسال می توان نسبت به طرح شکایت اقدام نمود. پس از این مدت شکایت شنیده نمی شود. مگر اینکه شاکی اثبات کند طی این مدت تحت سلطه متهم بوده و نمی توانسته آزادانه اقدام به شکایت نماید.

جرائم قابل گذشت همان جرائمی است که  در ماده 104 قانون مجازات اسلامی به آن تصریح شده است. البته در قانون کاهش مجازات حبس نیز تعداد اندکی جرم به آن اضافه شده که باید به لیست ماده 104 اضافه گردد.

مرور زمان برای وراث:

برای وراث شاکی نیز مدتی برقرار شده که در صورتی که شاکی اصلی فوت نماید و دلیلی بر گذشت وی وجود نداشته باشد در جرائم قابل گذشت وراث وی شش ماه از زمان فوت وارث خود فرصت خواهند داشت که اعلام شکایت کنند، پس از گذشت این مدت در برابر شکایت طرح شده قرار موقوفی تعقیب به دلیل مرور زمان اصدار خواهد شد.

 

انجام مجدد جرم یا انجام جرم جدید در مدت مرور زمان:

مرور زمان فقط برای جرایمی مطرح است که انجام شده و یا در حال رسیدگی است و اگر متهم یا محکوم در مدتی که برای جرم خاصی مشمول مرور زمان شده یا می شود، جرم جدیدی انجام دهد این موضوع، مسئله جداگانه و علیحده ای است که حتی ممکن است دادگاه دیگری به آن رسیدگی نماید و این دو موضوع با هم مخلوط نخواهد شد. بنابراین اگر شخصی به اتهام جرم کلاهبرداری تحت تعقیب باشد، و به دلیل اینکه به وی دسترسی حاصل نشده مدت 8 سال باشد که مرور زمان شامل حال او شده است (همانطور که فوقا ذکر گردید مرور زمان تعقیب در مورد جرم کلاهبرداری ده سال است) لکن در سال هشتم مرتکب جرم دیگری شود و در آن موقع بازداشت گردد با توجه به اینکه سوابق تحت تعقیب بودن متهمین در سامانه مرکزی درج می شود، وی را به دادگاهی که به اتهام کلاهبرداری رسیدگی می کرده نیز معرفی می کنند و بنابراین مرور زمان در حق وی قطع و شروع به رسیدگی می گردد و اگر اتهام وی اثبات شود هم به مجازات جرم کلاهبرداری و هم به مجازات جرم دیگر محکوم  می گردد که البته فقط مجازات اشد در حق وی اجرا می شود. بنابراین موضوع به شکلی نیست که مجرمین بتوانند به راحتی از دست قانون به بهانه مرور زمان فرار کنند.

داوود اسیوند، وکیل پایه یک دادگستری، متخصص در پرونده های طلاق، خانواده، مهریه، دیه، املاک، ارث و چک، آماده خدمات رسانی به شما عزیزان میباشد.

در صورت نیاز به مشاوره می توانید از طریق راههای ذیل با وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.

   تلفن                        موبایل 

02144270612         09129215258

5/5 (1 نظر)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.