شباهت و تفاوت مجازاتهای تعزیری با حدود:

حبس: مجازات حبس در حدود و در تعزیرات وجود دارد. در جرائم تعزیری که در غالب موارد مجازات حبس وجود دارد برای مثال کلاهبرداری یک تا هفت سال، خیانت در امانت شش ماه تا سه سال، حمل و نگهداری مشروبات الکلی شش ماه تا دوسال و سایر حرائم تعزیراتی که تعداد آنها بسیار زیاد است. اما در حدود نیز مجازات حبس در یک مورد وجود دارد و آن مجازات حد سرقت در مرحله سوم است.

سرقت مجازاتهای مختلف دارد و تقریبا تمامی آنها به جز یک مورد سرقت تعزیری هستند. تنها موردی که این جرم را جرم حدی می نماید، موردی است که در آن سرقت انجام شده دارای شرایط ذیل باشد:

• شی ء مسروق شرعا مالیت داشته باشد.
• مال مسروق در حرز باشد.
• سارق هتک حرز کند
• سارق مال را از حرز خارج کند.
• هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
• سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
• ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
• مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
• سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
• صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.
• صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
• مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
• مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.. مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.

با داشتن همگی شرایط فوق الذکر اگر سرقت انجام شود، این سرقت واجد شرایط حد است و باید مجازات حد سرقت بر مجرم جاری گردد. مجازات سرقت حدی در مرحله اول بریدن چهار انگشت دست راست است، اگر مجددا پس از اعمال مجازات و قطع انگشتان، سارق با همین شرایط مذکور سرقتی انجام دهد، در مرحله دوم نیمی از پای چپ وی به قسمی که پاشنه باقی بماند، قطع می گردد و اگر پس از اجرای این مجازات، سارق با همین شرایط مجددا سرقتی انجام دهد، در این مرحله وی برای ابد حبس می گردد.

نبود یا عدم امکان اثبات یکی از شرایط فوق در سرقت، سرقت را جزء مجازاتهای تعزیری قرار می دهد که مجازات آن حسب مورد ممکن است حبس، شلاق یا جزای نقدی و یا ترکیبی از این موارد باشد.

شلاق: بیشتر مجازاتهای حدی با شلاق همراه است، شلاق یکی از مجازاتهای استخفافی و دردآور در زمان قدیم بوده است که به واسطه شرع مقدس تا کنون در حقوق ما باقی مانده است، هرچند در بسیاری از کشورهای جهان مجازاتی منسوخ و غیر قابل استفاده است. در بسیاری از جرائم حدی از مجازات شلاق استفاده می شود. مثلا در شرب خمر، زنای غیر محصن، قذف، لواط برای فاعل و … در مجازاتهای تعزیری نیز در بسیاری موارد شلاق در نظر گرفته شده است. مثلا در جرائم تهدید، سرقت تعزیری، نگهداری و خرید و فروش مواد مخدر و بسیاری دیگر از جرائم تعزیری مجازات شلاق وجود دارد.

اعدام و تبعید: اینکه هر دو مجازات اعدام و تبعید را با یکدیگر در این قسمت آورده ایم، نه بخاطر شباهت و یا نزدیک بودن این مجازاتها با یکدیگر است بلکه به جهت آنست که این دو مجازات در کنار یکدیگر در حد راهزنی و محاربه آمده است. یکی از مجازاتهای حد محاربه آنست که شخص مجرم باید تبعید شود و در مواردی مجازات آن اعدام است. برای مفعول جرم لواط نیز مجازات اعدام در نظر گرفته شده است. در جرائم تعزیری مجازات اعدام در مورد جرائم مواد مخدر وجود دارد و تحت شرایطی محکومین به این جرائم را اعدام تعزیری می کنند.

مجازات نقدی: این نوع مجازات در جرائم حدی جایی ندارد، اساسا هیچ مجازات حدی با موضوع جریمه نقدی نداریم و فقط در مجازاتهای تعزیری جریمه مالی وجود دارد.

یکی دیگر از وجوه تمایز مجازاتهای حدی با تعزیری عدم امکان تخفیف یا تعلیق مجازات در حدود است. در واقع اگر حد در حق شخصی ثابت شود و جرم حدی وی ثابت شود، فقط در مورد توبه ایشان می توان مجازات را ساقط کرد، آنهم در شرایطی خاص با لحاظ وضعیت قانونی که پیش بینی شده است. لکن به هر حال امکان تخفیف در آن وجود ندارد. در حالیکه در مجازاتهای تعزیری بسیاری از تاسیسات حقوقی مثل مجازاتهای جایگزین، تعلیق اجرای مجازات، تعلیق تعقیب متهم، بایگانی پرونده و بسیاری دیگر در دسترس قضات رسیدگی کننده است.