مشارکت و معاونت در جرم:

شرکت در جرم و عنوان شریک جرم و همچنین معاون در جرم دو عنوان متفاوت است که تحت شرایط خاصی به اشخاصی که در وقوع جرم و یا انجام فعل مجرمانه دخالت داشته اند، اطلاق می شود و برای این اشخاص در قانون مجازات تعیین شده است.

مشارکت در جرم زمانی واقع می شود که دو یا چند شخص اقدامات مجرمانه ای انجام دهند که عرفا بتوان وقوع جرم را به همه ایشان منتسب ساخت. مثلا در موضوع حمل مواد مخدر زمانی که دو نفر در یک خودرو در حال حمل مواد مخدر باشند و هر دو نیز از وجود مواد مخدر مذکور مطلع باشند و با علم به این موضوع که این عمل مجرمانه است، اقدام به چنین کاری کرده باشند، بنابراین در صورتی که دستگیر شوند، عنوان اتهامی ایشان مشارکت در نگهداری مواد مخدر است. ملاحظه می گردد که جرم قابلیت انتساب به هر دو نفر را دارد، چون هر دو در حال حمل و نگهداری مواد مخدر بوده اند. به همین جهت مجازات هر دو یکسان خواهد بود.

معاونت در جرم کمی متفاوت است و در آن ، اشخاص به یک اندازه در موضوع فعل مجرمانه دخالت ندارند. در واقع جرم واقع شده قابل انتساب به معاون به تنهایی نیست، معاون جرم معمولا در خود عملیات مجرمانه دخالتی ندارد و صرفا به وقوع جرم کمک می کند یا مجرم را بر انگیخته نموده و او را تحریک می نماید. از مصادیق دیگر معاونت در جرم می توان به تطمیع و ترغیب مجرم یا تسهیل نمودن و نشان دادن راه ارتکاب فعل مجرمانه اشاره نمود.

برای این که بتوان شخصی را به عنوان معاون در جرم مجازات کرد، حتما لازم است که شخصی نیز به عنوان مباشر جرم وجود داشته باشد. عنوان معاونت در جرم بدون حضور مباشر عملا امری محال است.

مباشر جرم کیست: مباشرت در جرم یعنی شخصی به صورت مستقیم فعل یا ترک فعل مجرمانه را انجام دهد. مثلا شخصی که موبایل یا کیف اشخاص را در خیابان می رباید، سارق یا کیف قاپ است و مجازات وی مجازات مباشرت در جرم است.در حقیقت مباشر جرم دقیقا همان عملی را انجام می دهد که قانون گذار آن را جرم انگاری کرده است. لکن شخصی که با موتور منتظر اوست تا پس از سرقت وی را فراری دهد، در واقع در عملیات مجرمانه سرقت، دخالت مستقیم ننموده است. بلکه صرفا مجرم را فراری داده و انجام سرقت را برای وی تسهیل و آسان نموده است. بنابراین این شخص (راننده موتور سیکلت) چون شخصا در ربودن کیف یا موبایل دخالت مستقیم نداشته است، مباشرت در جرم نداشته ولی به هر حال به عنوان معاون در جرم قابل مجازات است.

مجازات معاونت در جرم، علی الاصول از مجازات مباشر کمتر است.

اگر بتوان دو یا چند شخص را در مباشرت در جرم واحدی متهم نمود، به ایشان شریک در جرم می گویند. مثال بارز آن همان حمل و نگهداری مواد مخدر توسط دو نفر یا بیشتر در یک خودرو است که فوقا به آن اشاره شد. مجازات شرکا همان مجازات مباشر است.  ذیلا به شرح و تفصیل بیشتر موضوع می پردازیم.

اولین پیشنهاد ما به شما مراجعه به وکیل دادگستری متخصص دعاوی حقوقی و کیفری می باشد. داوود اسیوند وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در زمینه دعاوی ارث می تواند در این موارد همراه و مشاور شما باشد.

مشارکت در جرم:

بر اساس ماده 125 قانون مجازات اسلامی مشارکت در جرم اینگونه تعریف شده است؛

هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرائی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آنها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است. در مورد جرائم غیرعمدی نیز چنانچه جرم، مستند به تقصیر دو یا چند نفر باشد مقصران، شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات هر یک از آنان، مجازات فاعل مستقل آن جرم است.

بر اساس این تعریف مشارکت در جرم یعنی فعل مجرمانه ی انجام شده، باید مستند به عمل اشخاص مشارکت کننده باشد، خواه این عمل کم یا زیاد باشد، مثلا فرض کنید شخص الف در یک نزاع با مشت به صورت قربانی می زند و شخص ب نیز با ضربه ای به کمر وی، او را به زمین می اندازد. شخص قربانی که دچار مشکل قلبی بوده دچار حمله قلبی می شود و فوت می نماید. عمل اشخاص الف و ب هر چند که ضربات هر یک محکمتر و یا آرامتر بوده باشد، سکته قلبی قربانی مستند به عمل هر دو ایشان خواهد بود. بنابراین معنا . مفهوم ماده قانونی فوق را می توان از این مثال درک نمود.

معاونت در جرم:

ماده 126 قانون مجازات اسلامی بلافاصله بعد از موضوع مشارکت، موضوع معاونت را مطرح می نماید؛

اشخاص زیر معاون جرم محسوب می‌شوند:


الف– هرکس دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب– هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ– هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره– برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط استچنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیفتر محکوم می‌شود.

طبق این ماده مصادیق اشخاصی که معاون در جرم محسوب می شوند بیان شده است؛

اشخاصی که متهم اصلی یا مباشر جرم را ترغیب یا تحریک  به انجام فعل مجرمانه کنند، معاون در جرم محسوب می گردند. مانند کسی که شوهر زنی را  ترغیب یا تحریک نماید که برای جلوگیری از آبرو ریزی، زنش را که مرتکب خطایی شده، مورد ضرب و جرح قرار دهد و یا وی را بکشد. در این مورد اگر آن شخص اقدام مجرمانه ای نماید، به عنوان مباشر جرم به مجازات اصلی فعل مجرمانه محکوم می شود و شخص تحریک و ترغیب کننده به مجازات معاونت در جرم که مجازاتی کمتر از مباشر است، محکوم خواهد شد. مثلا اگر آن شخص بر اثر این تحریک و ترغیب نسبت به قتل همسرش اقدام نماید، تحت شرایطی به قصاص و نتیجتا به اعدام محکوم می شود، اما مجازات  معاون در جرم حبس بین 15 تا 25 سال  یا ابد خواهد بود.

قبل از تصمیم گیری در هر زمینه ای، گرفتن مشاوره از افراد متخصص، لازمه کار میباشد. برای گرفتن مشاوره از وکیل پایه یک دادگستری، اینجا را کلیک کنید.

 

 

تطمیع و تهدید نیز از مصادیق معاونت در جرم است. تطمیع به معنی آن است که شخصی را با دادن وعده هایی امیدوار کننده به انجام دادن کاری ترغیب نمایند. تهدید نیز به معنای عرفی کسی را از موضوعی ترساندن است، این ترساندن می تواند نسبت به جان، مال، عرض ( به معنای نوامیس اشخاص) و یا آبروی ایشان باشد. بنابراین اگر شخصی به دیگری بگوید اگر فلان کار مجرمانه را انجام دهی من به تو پول یا خانه ای می دهم و آن شخص فعل مجرمانه را انجام دهد، شخص تطمیع کننده در جرم مذکور معاونت نموده است.

در تمام موارد بند الف مصادیق معاونت از مواردی است که شخص مباشر اگر هشیار باشد می تواند تشخیص دهد و موضوع را متوجه شود. اما در قسمت انتهایی بند الف از موضوع دسیسه و فریب سخن گفته شده است. دسیسه و فریب ممکن است به راحتی قابل شناسایی نباشد.لکن به هر حال اشخاصی که با فریب و دسیسه افراد ساده لوح را به انجام عمل مجرمانه سوق می دهند، در صورتی که جرم توسط آن اشخاص به وقوع پیوندد، معاونت در جرم برای فریبکاران و دسیسه چینان محرز خواهد بود.

در مورد معاونت نکته ای که قابل ذکر است، آن است که اگر شخصی کودک خردسال یا دیوانه ای را که قدرت تمییز خوب و بد را ندارند به انجام فعل مجرمانه ای تحریک یا ترغیب کند یا با دادن وعده هایی ایشان را به سمت انجام جرم سوق دهد، در این مورد استثنایی نقش معاون را نخواهد داشت و قانون برای وی مجازات مباشر و فاعل مستقل جرم را در نظر گرفته است. چون در واقع در این وضعیت فرد مذکور از عدم قدرت تمییز ایشان سوء استفاده کرده و از آنها چون وسیله ای بهره برده است.

ساختن وسایل ارتکاب جرم: مثل آنکه شخصی برای سرقت منزل یا خودرویی کلید تهیه کند و در اختیار سارق قرار دهد. این عمل به نوعی تسهیل کردن انجام جرم است که در بند پ نیز بدان اشاره شده است. تسهیل کردن  به معنای آسان نمودن ارتکاب جرم است. و مصادیق عدیده ای را شامل می شود. مثلا شخصی که در زمان سرقت در خودرو می ماند و مراقب آمد و شدهاست یا مثلا شخصی که اطلاعات محل وقوع جرم را به سارقان می دهد و از این قبیل. این اشخاص اگرچه در فعل مجرمانه دخالت نداشته باشند به عنوان معاون در جرم قابل مجازاتند.

نکته حائز اهمیت در معاونت در جرم این است که معاونت در جرم بدون حضور مباشر معنا ندارد. یعنی اگر کسی دیگری را تحریک و ترغیب به انجام فعل مجرمانه ای نماید ولی آن شخص عمل مجرمانه را انجام ندهد. عمل معاون به تنهایی قابل مجازات نیست. از طرفی قصد و نیت طرفین یعنی مباشر و معاون جرم باید یکی باشد. یعنی شخص معاون اگر شخصی را به ضرب و جرح دیگری تحریک کند، لکن مباشر جرم قربانی را به قتل برساند و در واقع جرم شدیدتری مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم ضرب و جرح محکوم می شود و نه معاونت در قتل.

نکته دیگر آنکه وحدت و تقارن زمانی عمل معاون و مباشر شرط است. یعنی اگر شخصی پس از سرقت و در حال فرار به یکی از دوستانش بربخورد که با خودرو در حال تردد است و از او خواهش کند وی را از محل فراری دهد، موضوع جرم  واقع شده توسط راننده تسهیل در انجام جرم و معاونت نیست. بلکه حسب مورد می تواند پناه دادن به مجرم فراری یا عنوان مجرمانه مستقل دیگری باشد. بنابراین برای صدق عنوان معاونت باید معاون جرم از قبل قصدش با قصد مباشر در انجام فعل مجرمانه یکی باشد.

 

داوود اسیوند، وکیل پایه یک دادگستری، متخصص در پرونده های طلاق، خانواده، مهریه، دیه، املاک، ارث و چک، آماده خدمات رسانی به شما عزیزان میباشد.

در صورت نیاز به مشاوره می توانید از طریق راههای ذیل با وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.

   تلفن                        موبایل 

02144270612         09129215258

5/5 (2 نظر)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.