اجرت المثل :

اجرت المثل از جمله دعاوی است که زوجه می تواند در دادگاه مطرح نماید و دادگاهها نیز ضمن  رسیدگی به دعوی طلاق به آن رسیدگی می کنند.

اجرت المثل ایام زناشویی یعنی اینکه زن که در زندگی مشترک اقداماتی انجام می دهد، مانند شستن ظروف و تمیز کردن منزل و یا نگهداری و شیر دادن به فرزندان و …. . باید در قبال این خدمات از همسرش اجرت بگیرد. البته این دریافت وجه شرایطی دارد که در ادامه توضیح خواهم داد.

مستند قانونی:

اجرت المثل در ماده 336 قانون مدنی مورد حکم قرار گرفته است. در این ماده قانونگذار اعلام می نماید:

هر گاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی نماید که عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد عامل ‌مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر این‌که معلوم شود که قصد تبرع داشته است.

برای طرح دعوی اجرت المثل شخص باید موضوع عملی که انجام داده است را در دادگاه ثابت کند. سپس باید ثابت نماید که اقدامات مذکور را به صورت مجانی انجام نداده است و عرفا نیز باید برای چنین عملی اجرتی باشد. برای مثال فرض بفرمایید شخصی مدعی می شود که من کلید منزل خانمی را که در بانک جا گذاشته بود پیدا کردم و بلافاصله به دنبال آن خانم که تازه از بانک خارج شده بود، رفتم و کلید را به وی مسترد نمودم و حالا مدعی اجرت آن هستم. چنین ادعایی معمولا فاقد ارزش قضایی است و اجرت المثل به آن تعلق نمی گیرد. چه آنکه عرف برای چنین عملی اجرت در نظر نمی گیرد و اینگونه افعال که به قصد احسان انجام می شود معمولا قابلت مطالبه وجه ندارد. اما مثلا کارگران کارواش که معمولا برای شستن خودرو ها انعام می گیرند، در صورت انجام عمل مستحق اجرت هستند، چون عرفا برای چنین عملی اجرت در نظر گرفته می شود، ضمن اینکه هیچ شخصی نمی تواند مدعی شود که یک غریبه به قصد تبرع و مجانا خودرو شخص ثالثی را بشوید. بنابراین اثبات قصد تبرع کارگر نیز به دشواری ممکن است مگر آنکه شخص کارگر اقرار بر تبرعی و مجانی بودن نماید.

اولین پیشنهاد ما به شما مراجعه به وکیل دادگستری متخصص دعاوی خانواده می باشد. داوود اسیوند وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در زمینه دعاوی ارث می تواند در این موارد همراه و مشاور شما باشد.

البته لازم به ذکر است که این ماده اگر چه به صورت کلی برای تمامی موارد تقنین شده است، بیشتر در  دعاوی مربوط به اجرت المثل ایام زناشوئی مورد استفاده قرار می گیرد.

همانگونه که معروض شد منظور از اجرت المثل ایام زناشویی اجرتی است که باید به زن بابت انجام کارهای منزل و خانه داری و نگهداری و شیر دادن به فرزندان پرداخت گردد اما مطالبه چنین اجرتی سه شرط اساسی نیاز دارد.

در این رابطه تبصره ماده 336 قانون مدنی اشعار می دارد:

چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.

چنانچه مشاهده می شود از متن ماده دو شرط برای مطالبه اجرت المثل قابل برداشت است.

  • عرفا برای چنین اعمالی اجرت در نظر گرفته شده باشد.
  • انجام امور مذکور به دستور زوج باشد.
  • امور مذکور به قصد عدم تبرع توسط زوجه انجام شده باشد.

در مورد شرط اول باید عرض نمایم که اگر چه برای انجام اموری که زنان ایرانی در منزل انجام می دهند، غالبا و عرفا مبلغی در نظر گرفته نمی شود و معمولا هیچ زنی تا قبل از وقوع اختلاف با همسرش چنین درخواستی از وی نمی نماید، اما به هر حال با توجه به اینکه قانون در تبصره ماده 336 چنین موضوعی را پیش بینی کرده است و همچنین با توجه به پیشینه فقهی و شرعی که این موضوع در شرع مقدس اسلام دارد. بعضی دادگاهها برای آن اعمال قائل به اجرت عرفی هستند و به سود زن رای صادر می نمایند.

به هر حال موضوع پرداخت اجرت اعمال زن در منزل خیلی هم غیر عادلانه نیست و باید گفت زنی که از کسب درآمد در خارج از منزل انصراف داده، وقت خود را صرف نگهداری از منزل و تربیت فرزندان می نماید، نباید بی مزد و اجرت بماند و به هر حال مبالغی برای این اعمال وی باید در نظر گرفته شود، در واقع حقیر معتقدم که حتی مبالغی که امروزه برای این موضوع توسط کارشناسان و دادگاهها در نظر گرفته می شود، نسبت به کارهایی که زنان خانه دار در خانه انجام می دهند، بسیار ارزش کمتری دارد و لازم است تعیین مبالغ اصلاح گردیده و مبالغ بسیار بالاتری پرداخت گردد.

در رابطه با شرط دوم و اینکه اعمال مذکور باید به دستور زوج انجام گرفته باشد، موضوعی است که اثبات آن به سادگی امکان پذیر نیست. اما به هر حال امکان اثبات آن به واسطه شهادت شهود ممکن است و حتی می توان سایر امارات را نیز مستند مطالبه و اثبات موضوع این شرط قرار داد. از جمله امارات در این زمینه می توان به  ارسال اظهارنامه مبنی بر مطالبه اجرت المثل طی زمان زندگی مشترک، یا مطالبه شفاهی آن در مقابل شهود اشاره نمود.

به هر روی اثبات این موضوع که این اقدامات زن در طول زندگی به دستور شوهر بوده است، کار آسانی نیست ضمن آنکه غالبا زنان این امور را وظیفه خود می دانند و در رابطه با انجام آن منتظر دستور شوهر نمی مانند. در این وضعیت است که این شرط یعنی شرط دوم، با شرط سوم برخورد می نماید و در واقع انجام امور منزل توسط زوجه با دستور زوج با عدم تبرعی بودن مخلوط می شود و معمولا موجب رای بی حقی برای زنان می گردد. با این توضیح که :

اجرت المثل ایام زناشویی زمانی قابل پرداخت است که همه سه شرط جمع باشند و اگر یکی از شروط مخدوش یا غیر قابل اثبات باشد امکان صدور رای به نفع زوجه وجود ندارد. وقتی زن کارهای خانه را به صورت وظیفه ای برای خود می بیند و نسبت به انجام آن اقدام می کند بنابراین می توان از این موضوع نتیجه گرفت که وی قصد تبرع داشته است. یعنی به قصد مجانی انجام دادن امور منزل و فرزندان این اقدامات را انجام داده است. پس به این صورت دادگاه متقاعد می شود که عدم رعایت شرط دوم موجب می شود شرط سوم نیز واقع شود. یعنی اگر بدون دستور زوج به انجام امور خانه اقدام نماید و آن را جزئی از وظایف خود بداند می توان نتیجه گرفت که این کارها را نیز مجانا انجام داده است.

قبل از تصمیم گیری در هر زمینه ای، گرفتن مشاوره از افراد متخصص، لازمه کار میباشد. برای گرفتن مشاوره از وکیل پایه یک دادگستری، اینجا را کلیک کنید.

راه چاره آن است که زنی که واقعا مطالبه اجرت خود را می نماید، زمانی که مطالباتش را به صورت شفاهی مطرح نمود و اگر مورد توجه شوهرش واقع نشد، موضوع را پیگیری نموده و مثلا در جمعی که شهودی حضور دارند اعلام کند یا به صورت خصوصی برای شوهرش اظهارنامه ای بفرستد یا لااقل در پیامهای تلفنی خود به شوهرش این موضوع را یادآوری نماید، تا آن زمانی که قصد مطالبه اجرت المثل را از دادگاه می نماید، بتواند ثابت نماید که از ابتدا قصد تبرع نداشته است و همین که ثابت شود که نمی خواسته است به صورت مجانی این امور را انجام دهد، می توان نتیجه گرفت که شرط دیگر نیز رعایت شده و دستور زوج نیز برای این منظور وجود داشته است. مگر آنکه زوجه در جلسه دادگاه اقرار نماید که دستور زوج در این زمینه وجود نداشته است که این اقرار موجب رد دعوی وی خواهد شد.

اجرت المثل زوجه در زمان طلاق:

در مورد اجرت المثل ایام زناشویی اگر زن در ایام زوجیت آن را مطالبه نماید، دادگاه به موضوع وارد شده و رسیدگی می نماید و سپس رای مقتضی صادر می کند. اما اگر زوجه موضوع اجرت المثل را مطرح نکرده باشد و پرونده طلاق نزد دادگاه مطرح گردد، طبق قانون قاضی رسیدگی کننده باید ضمن رسیدگی به موضوع طلاق در مورد اجرت المثل و سایر حقوق مالی مربوطه نیز تصمیم گیری و تعیین تکلیف نماید.

ماده 29 قانون حمایت از خانواده در این رابطه اشعار می دارد؛

دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می ‌ کند ….. .

حق زوجه بر اجرت المثل در صورت اثبات خیانت:

اگر زوجه در زمان زوجیت عمل منافی اخلاقی مرتکب شود و مثلا رابطه نامشروع داشته باشد و آن رابطه دردادگاه صالح مورد رسیدگی قرار گرفته و ثابت شده باشد و زن به مجازات مقرر برای جرم رابطه نامشروع که شلاق است، محکوم شده باشد، سوالی از اداره حقوقی قوه قضاییه پرسیده شده است که به آن پاسخ داده شده و زوجه را با این حال مستحق اجرت المثل می دانند؛

سوال: چنانچه زوجه به جرم برقراری رابطه نامشروع محکوم به تحمل شلاق یا پرداخت جزای نقدی درپرونده کیفری شود آیا محکومیت زوج به پرداخت اجرت ­المثل ایام زندگی مشترک وجاهت قانونی دارد یا اینکه مورد می‌تواند از موارد نشوز زوجه تلقی شود و اجرت ­المثل منتفی می­گردد.

پاسخ: طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده ۱۰/۱۲/۱۳۹۱، اجرت المثل ایام زوجیت بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی تعیین می‌گردد. بنابراین تعیین آن ربطی به نحوه رفتار زوجه ندارد.

داوود اسیوند، وکیل پایه یک دادگستری، متخصص در پرونده های طلاق، خانواده، مهریه، دیه، ارث و چک، آماده خدمات رسانی به شما عزیزان میباشد.

در صورت نیاز به مشاوره می توانید از طریق راههای ذیل با وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.

   تلفن                        موبایل 

02144270612         09129215258

5/5 (2 نظر)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.