طبقات ارث
در بررسی مبحث طبقات ارث، اشخاصی که از متوفی ارث می برند چند دسته هستند، این دسته ها به طبقه و درجه تقسیم می شوند، در صورتی که در طبقات بالاتر اشخاصی باشند، طبقات پایین تر ارث نمی برند، و در صورتی که در درجات بالاتر اشخاصی باشند، درجات پایین تر ارث نمی برند، ابتدا طبقات و درجات را ذیلا نام می بریم و سپس با چند مثال موضوع را روشن خواهیم ساخت.
- طبقه اول – پدر و مادر ، اولاد ، اولادِ اولاد
- طبقه دوم – اجداد ، اخوین ، فرزندان آنها
- طبقه سوم – اعمام ، عمات ، اخوال ، خالات و اولاد آنها
بغیر از این اشخاص، زن یا شوهر متوفی نیز به دلیل رابطه سببیت از وی ارث می برد. ممکن است شخصی که به وی موصی له گفته می شود نیز از متوفی ارث ببرد، بنابراین فقط اشخاصی که تحت یکی از این طبقات قرار بگیرند، بهمراه موصی له (در صورت وجود) می توانند، از متوفی ارث ببرند، البته همانطور که گفتیم فقط زمانی طبقه یا گروه پایین تر ارث می برند که از طبقه یا گروه بالاتر شخصی موجود نباشد، و حتی اگر در گروه یا طبقه بالاتر یک نفر موجود باشد طبقه یا گروه پایین تر ارث نمی برند ولو آنکه تعداد آنها بیشتر یا مستحق تر باشند.
توضیح طبقه اول:
پدر و مادر: اگر فرزندی بمیرد و اموالی داشته باشد، پدر و مادر وی از او ارث می برند، البته بدیهی است که هیچ شخص مرده ای از شخص دیگر ارث نمی برد، بنابراین موضوع ارث بردن پدر و مادر زمانی مطرح است که ایشان زنده باشند و فرزند ایشان فوت شود.
اولاد: یعنی فرزندان، چه پسر و چه دختر، اگر شخصی فوت کند و فرزند داشته باشد و پدر و مادر وی نیز زنده باشند، هم فرزندان و هم پدر و مادر از وی ارث می برند، پس فرزندان و پدر و مادر در طیقه اول و درجه اول هستند. میزان سهام هریک از ایشان در حالات مختلف در نوشته جداگانه ای مورد بررسی قرار گرفته است؛ جهت دیدن مطلب مذکور اینجا کلیک کنید.
اولاد اولاد: یعنی نوه ها، نوه های شخص متوفی جزء درجه دوم از طبقه اول هستند، یعنی اگر شخصی از درجه اول موجود باشد نوه ها ارث نمی برند، مثلا اگر متوفی پدر یا مادر یا فرزند داشته باشد، ارث به ایشان می رسد و به نوه ها ارثی نمی رسد، اما اگر پدر و مادر و فرزندان متوفی در قید حیات نباشند، نوه ها ارث خواهند برد، ترتیب ارث بری نوه ها به ترتیب شخصی است که نمایندگی می کنند، به این ترتیب که اگر فرزندان فرزند پسر باشند دو برابر از سهم ارث را می برند و اگر نماینده و فرزندانِ فرزند دختر باشند، یک سهم می برند، البته این در صورتی است که فرزندان متوفی متعدد بوده باشند، و در صورتی که شخص فوت شده مثلا فقط یک فرزند داشته و ان فرزند فوت شده باشد و از آن فرزند دو نوه پسر داشته باشد، همه ارث به آن دو نوه خواهد رسید.
برای تعیین مفهوم وصیت نامه معتبر به عنوانهای وصیت خودنوشت و وصیت نامه رسمی رجوع کنید
توضیح طبقه دوم:
اجداد: اجداد به معنی پدربزرگ و مادر بزرگ است، چه اجداد پدری و چه اجداد مادری، در واقع پدر بزرگ و مادر بزرگ پدر و چه پدر بزرگ و مادر بزرگ مادر هرکدام در قید حیات باشند، اجداد محسوب می شوند و در صورتی که در طبقه اول هیچ شخصی وجود نداشته باشد، ایشان از ماترک شخص فوت شده ارث می برند، به بیان دیگر اگر در زمان فوت، متوفی نه پدر و نه مادر و نه فرزند و نه نوه، نداشته باشد، نوبت به اجداد خواهد رسید.
اخوین: واژه اخوین در زبان حقوقی به معنی خواهر و برادر بکار می رود، همانطور که در بالا توضیح دادیم، اگر هیچ ورثه ای از طبقه اول موجود نباشد، اجداد به همراه برادر و خواهر متوفی ارث می برند، در واقع ایشان وراث درجه اول از طبقه دوم هستند.
فرزندان اخوین: یعنی فرزندان برادر و خواهر متوفی، به بیان عرفی، برادر زادگان و خواهر زادگان متوفی در درجه دوم از طبفه دوم قرار دارند، اگر هیچ شخصی از طبقات و درجات بالاتر وجود نداشته باشد، ایشان ارث خواهند برد.
بعنوان مثال فرض کنید، شخصی فوت می کند، و هیچ فرزندی ندارد، و پدر و مادر وی فوت کرده اند، وقتی فرزند نداشته یعنی نوه ای هم در کار نیست، پدر بزرگ و مادر بزرگی هم ندارد، و هیچ یک از برادر و خواهران وی نیز در قید حیات نیستند، در اینصورت اگر برادر زاده و خواهر زاده ای داشته باشد ایشان ارث خواهند برد.
اما اگر مثلا یک برادر هنوز در قید حیات باشد، با جمع شدن سایر شرایط پیش گفته همه ارث به آن برادر می رسد و برادر زادگان و خواهر زادگان دیگر هیچ ارثی نمی برند، ولو متعدد باشند، و مسئله قابل ذکر آنست که پس از فوت آن برادر ارثی که به وی رسیده تنها در اختیار فرزندان وی قرار می گیرد و سهمی به سایر برادرزادگان و خواهر زادگان نمی رسد و دلیل آن این است که وقتی ارث به شخصی می رسد، آن ارث وارد در اموال وی می شود و دیگر جزء مایملک وی می گردد بنابراین نمی توان مدعی ارثی که قبلا به وی رسیده است شد.
توضیح طبقه سوم:
اعمام: اعمام جمع عمو در زبان عربی است، و در طبقات ارث عموها جزء طبقه سوم درجه اول قرار می گیرند.
عمات: این واژه نیز بمعنی جمع عمه می باشد، عمه ها در این طبقات درجه اول طبقه سوم محسوب می گردند و با عموها ارث می برند.
اخوال و خالات: اخوال به معنی دایی ها و خالات به معنی خاله ها ست.
همانطور که می بینید در این طبقه دو گروه از خویشان پدری هستند (عموها و عمه ها) و دوگروه از خویشان مادری هستند (خاله ها و دایی ها) اگر این دو گروه با هم جمع شوند و در مقابل یکدیگر قرار گیرند، سهم خویشان پدری دو سوم است که بین عموها وعمه ها بصورت دو به یک تقسیم می شود و سهم خویشان مادری یعنی خاله ها و دایی ها بصورت مساوی و برابر.
پس مشاهده می کنید که در واقع این دو دسته خویشان در صورت نبود وارث در سایر طبقه ها باهم ارث می برند و از یک درجه هستند هرچند گروهی بیشتر و گروهی کمتر سهم می برد، البته در این گروه تقسیم بندی های دیگری نیز بر اساس ابوینی بودن، ابی بودن و امی بودن در فقه و قانون صورت گرفته که بدلیل مشروح و نادر بودن موضوع در حقوق کنونی از صحبت در مورد آن پرهیز می کنیم.
قبل از تصمیم گیری در هر زمینه ای، گرفتن مشاوره از افراد متخصص، لازمه کار میباشد. برای گرفتن مشاوره از وکیل پایه یک دادگستری، اینجا را کلیک کنید.
فرزندان ایشان: فرزندان عموها و عمه ها و خاله ها و دایی ها جزء طبقه سوم و درجه دوم هستند که فقط در صورتی ارث می برند که هیچ وارث دیگری در هیچ کدام از طبقات فوق وجود نداشته باشد. نحوه تقسیم ارث بین ایشان به نسلی که از آن نمایندگی می کنند بستگی دارد.
ارث زن
ارث زن را در توشته های قبلی به تفصیل توضیح داده ایم لکن چون در اینجا هم زن از کسانی است که با همه طبقات ارث می برد،توضیحات کوتاهی ارائه می نمایم، در واقع سهم ارثی که زن می برد به دلیل رابطه سببیت است، یعنی به واسطه ازدواج که سبب رابطه شده است، جزئی از خویشان محسوب می گردد، ارث زن باید قبل از آنکه ارث سایر طبقات تقسیم شود، به وی پرداخت گردد، و سپس مابقی ارث بین سایرین به ترتیبی که معروض شد تقسیم می گردد.
ارث شوهر
ارث شوهر متوفی نیز به همان دلایلی که در بالا ذکر شد، به وی تعلق می گیرد، شوهر در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد تا نیمی از اموال زنش را به ارث می برد و مابقی بین سایر ورثه تقسیم می گردد.
موصی له
بغیر از مواردی که فوقا به عرض رسید، موصی له یعنی کسی که وصیت برای وی شده است، نیز می تواند ارث ببرد، در این زمینه اگر وصیت قانونی و قابل استنادی توسط شخص متوفی انجام شده باشد که قانون آن را معتبر بشناسد، متوفی می تواند تا یک سوم از اموالش را برای موصی له که ممکن است شخصی غیر از اشخاص طبقات بالا باشد ارث بگذارد.
البته بیش از یک سوم اموال هم می توان برای موصی له فرض نمود بشرطی که سایر ورثه بیش از یک سوم را برای او قبول کنند و به اصطلاح حقوقی بدان تنفیذ می گویند. اما اگر یکی از ورثه قبول نکند بیش از یک سوم در حق آن وارث اجرا نمی شود، به بیان دیگر هر کدام از ورثه که بیش از یک سوم سهم الارث موصی له را قبول کند از سهم او کسر و به موصی له پرداخت می شود.
متوفی هیچ ورثه ای ندارد
در این زمینه قبلا در نوشته های قبلی توضیحاتی ارائه شده، لکن بصورت خلاصه باید بگوییم طبق قاعده “الحاکم وارث من لا وارث له” اگر شخصی فوت نماید و وارثی نداشته باشد، حاکم وارث او خواهد بود، در واقع اموال وی به حکومت اسلامی می رسد و به احتمال زیاد اموال وی در اختیار دادستان قرار می گیرد.
در پایان باید گفت که اموالی مثل حقوق و مستمری متوفی یا بیمه عمر وی جزء ارثیه وی محسوب نمی شود، و بر اساس آنچه که قانون تعیین کرده و مقررات مریوطه این اموال به ذینفع پرداخت می گردد.
داوود اسیوند، وکیل پایه یک دادگستری، متخصص در پرونده های طلاق، خانواده، مهریه، دیه، ارث و چک، آماده خدمات رسانی به شما عزیزان میباشد.
در صورت نیاز به مشاوره می توانید از طریق راههای ذیل با وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.
تلفن موبایل
02144270612 09129215258
نوشته های تازه
مواردی که در طلاق توافقی باید تعیین تکلیف شوند2023-12-24
طلاق توافقی2023-12-11
لغو تعطیلی پنجشنبهها در دادگستریها2023-10-08
نحوه مطالبه مهریه و فرایند رسیدگی2023-08-21
اگر شوهر اموالی برای پرداخت مهریه نداشته باشد2023-08-06