زنای محصن و محصنه چیست:

زنای محصن برای مرد استفاده می شود و زنای محصنه برای زن. یعنی مردی که شرایط احصان داشته باشد، مرتکب زنای محصن می شود و زنی که شرایط احصان داشته باشد، اگر مرتکب زنا شود، زنای وی محصنه است. ماده 226 قانون مجازات اسلامی شرایط احصان را چنین تعریف می کند:

احصان در هریک از مرد و زن به نحو زیر محقق می‌شود:
الف – احصان مرد عبارت است از آنکه دارای همسر دائمی و بالغ باشد و در حالی که بالغ و عاقل بوده از طریق قُبُل با وی در حال بلوغ جماع کرده باشد و هر وقت بخواهد امکان جماع از طریق قُبُل را با وی داشته باشد.
ب – احصان زن عبارت است از آنکه دارای همسر دائمی و بالغ باشد و در حالی که بالغ و عاقل بوده، با او از طریق قُبُل جماع کرده باشد و امکان جماع از طریق قُبُل را با شوهر داشته باشد.

با توجه به ماده فوق هر مرد یا زنی که شرایط ماده قانونی ذکر شده را داشته باشد، اگر مرتکب زنا شود، زنای وی محصن ( برای مرد ) و محصنه ( برای زن ) محسوب می گردد. حال در مورد ماده قانونی اخیر الذکر توضیحات بیشتری ارائه می نماییم.

بند الف ماده 226  در مورد مرد سخن می گوید. توجه داشته باشید تمامی موارد ذکر شده در قانون برگرفته از نظر مشهور فقهاست و هیچ نوآوری در آن توسط حقوقدانان ایجاد نشده است. شرط اول برای اینکه مرد شرایط احصان داشته باشد، تاهل وی است. یعنی مرد باید ازدواج کرده باشد و ازدواج وی دائمی باشد. بنابراین مردی که همسر موقت دارد، در صورتی که با زن دیگری مرتکب زنا شود، زنای او زنای محصن محسوب نمی گردد، بلکه زنای غیر محصن است. تفاوت این دو را در ادامه خواهیم گفت. به هرروی مرد باید متاهل باشد و بنا بر شرط دوم همسر دائمی وی باید بالغ باشد. بنابراین مردی که همسر دائمی نابالغ دارد، شرایط احصان را نخواهد داشت. دختر حدودا در سن 8.5 سالگی شمسی به لحاظ فقهی بالغ محسوب می شود. پس مردی که همسر دائمی 8.5 ساله به بالا دارد، اگر مرتکب زنا شود، زنای وی محصن است. شرط سوم آن است که مرد با همسر خود حداقل یک بار نزدیکی کرده باشد. بنابراین مردی که با زنی عقد کرده باشد ولی تا کنون با مشارالیها رابطه جنسی کامل ( جماع ) برقرار نکرده باشد، شرایط احصان را ندارد. شرط چهارم که شرط مهمی است آن است که مرد باید در شرایطی باشد که هر موقع بخواهد و اراده کند بتواند با همسر خود رابطه داشته باشد. پس مردی که در مسافرت است یا همسر وی در دسترس نیست مثل زمانی که زن در سفر باشد، یا به هر دلیلی منزل را ترک کرده باشد شرایط احصان را ندارد. البته ترک زندگی توسط زن باید به شکلی باشد که به صورت متعارف بتوان گفت زن منزل را ترک کرده و مثلا نبود همسر برای مدت 10، 12 ساعت مرد را از شرایط احصان خارج نمی کند.

هر مردی که شرایط فوق را داشته باشد اگر مرتکب زنا شود، زنای وی محصن است و به مجازات آن محکوم می شود.

شرایط احصان زن نیز تقریبا مانند شرایط مرد است، یعنی زنی که بالغ باشد و شوهر داشته باشد و ازدواج وی با آن مرد ازدواج دائمی باشد و نه موقت، و با مرد لااقل یک بار نزدیکی کامل داشته باشد و به اصطلاح باکره نباشد شرایط احصان را دارد . تفاوت قسمت الف و ب ماده فوق الذکر در آنست که برای زن موضوع ” هر وقت بخواهد با شوهرش بتواند نزدیکی کند ” را ذکر نکرده است. گویی قانونگذار  این موضوع را برای زن مهم ندانسته است و فقط اراده مرد را در ایجاد رابطه جنسی مهم می داند. البته به زعم حقیر این تفاوت و ذکر این موارد در قانون ما، به لحاظ اینکه با حقوق و واقعیتهای حقوق زن در دنیای امروز بسیار فاصله دارد، پسندیده نیست لکن به هر حال اینک در مقام توضیح قانون هستیم و جای انتقاد در این مجال نیست. به هر روی بر اساس شرایطی که فوقا معروش شد، زن و مرد شرایط احصان را خواهند داشت. فایده این بحث آن است که اگر مرد و زنی که شرایط احصان را دارند مرتکب زنا شوند، مجازات آنها با زنای غیر محصن متفاوت است.