نفقه زن ناشزه

زن ناشزه زنی است که وظایف شرعی و قانونی خود را بدون دلیل موجه نسبت به همسر ایفا نمی کند .  و مصداق بارز آن نداشتن تمکین عام یا خاص نسبت به شوهر است. فرض کنید زنی بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کرده است .  و علی رغم صدور حکم دادگاه تمکین نمی کند، وضعیت مهریه و نفقه زن ناشزه چگونه است؟ باید به این نکته توجه کرده نشوز، خیانت یا ارتکاب جرم از جانب زن، ارتباطی به مهریه او ندارد. به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد ولی اینگونه نیست که مهریه را نتواند دریافت کند.

ناشزه کیست؟

«ناشز» و «ناشزه» به مرد یا زنی گفته می‏شود که حقوق واجب و وظایف شرعی را نسبت به همسرش رعایت نکند.

هرگاه نشوز و نافرمانی از سوی زن باشد، مرد می‏تواند زمینه آن را از بین ببرد. به این ترتیب که نخست او را نصیحت کند و اگر تأثیر نگذاشت، می‏تواند از همخوابی با او بپرهیزد. یعنی در بستر خواب به او پشت کند و یا نزد او نخوابد.

اگر این روش نیز در او اثر نداشت، چنانچه امید دارد با تنبیه او را از نافرمانی باز دارد. البته این کار به قصد اصلاح (نه از روی خشم و انتقام) و به اندازه‏ای باشد که باعث توجه و تنبه او گردد. هرگاه نشوز و نافرمانی از سوی مرد باشد، زن نخست او را نصیحت می‏کند  . و اگر تأثیر نگذاشت، می‏تواند شکایت خود را نزد حاکم ببرد تا او را به انجام وظایفش وادار کند. البته حق ندارد با او قهر کند و یا او را کتک بزند.

نحوه برخورد مرد با نشوز زن با توجه به انگیزه‌های مختلف متفاوت است. اگر انگیزه خستگی جسمی، روانی، افسردگی و فشارهای ناشی از کار باشد، شوهر باید در صدد رفع خستگی زن یا درمان افسردگی او برآید. و اگر انگیزه، عدم ارضای جنسی باشد، مرد باید با زن به عنوان یک مریض برخورد کند.

این مطلب مرتبط است : شرط ضمن عقد – وکالت در طلاق در صورت ازدواج مجدد

ایا به زن ناشزه نفقه تعلق میگیرد؟

از جمله انگیزه های مختلفی که سبب می گردد تا زن ناشزه شود:

• تحت فشار قرار دادن شوهر برای ارضا خواسته های تجمل گرایانه، گرفتن امتیازات اقتصادی، ولخرجی ها و …
• میل به معاشرت با دیگران و تفریحات افراطی
• قدرت طلبی و میل به فرمانروایی برخانه، شوهر و فرزندان
• خستگی جسمی و روانی و افسردگی و فشارهای ناشی از کار و …
• عدم ارضای جنسی

شرایط تنبیه بدنی زن نشوز:

• قد اصلاح: قرآن هدف از تنبیه بدنی زن نشوز را دوری کردن زن از نشوز می داند . و تنبیه بدنی زن نشوز هم باید منجر به این شود که زن، اصلاح شده و وظایف خود نسبت به شوهر را انجام دهد. امام خمینی(ره) معتقدند که ضرب باید به انگیزه اصلاح و پایان دادن به بحران خانوادگی و خالی از هر نوع انتقام جویی و خالی کردن عقده باشد.
• خفیف بودن: از جمله شرایط تنبیه بدنی زن نشوز این است که شدید نباشد، رسول خدا(ص) می فرمایمد: ( کتک شما نباید به نحوی باشد که اثر آن در جسم زن نمود داشته باشد یا کتک نباید نشانه خودنمایی و اظهار قدرت مرد باشد، در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که ضرب در آنها به معنای زدن پی در پی آمده است.
• زدن در چند مرحله: در تنبیه بدنی باید از مرحله مختصرتر شروع شود . و اگر اثر نکرد شدیدتر گردد. امام خمینی(ره) در این باره معتقد بودند که ابتدا تنبیه مختصر باشد، اگر اثر نکرد به تدریج به مراحل بالاتر و تنبیه شدید تر منتقل می شود، ولی در هر صورت نباید بدن زن خونی شده و موجب کبودی و سرخی شود.
• غرامت دادن مرد در صورت ایجاد جراحت: حال اگر از سر اتفاق و ناخواسته زدن، سبب جراحت و جنایتی بر زن گردد مرد باید به او غرامت بدهد. مرحوم فاضل هندی نیز می گوید: « اگر با تنبیه چیزی از اعضای بدن زن تلف گردد شوهر ضامن است. زیرا آنچه شارع فرموده برای اصلاح و تأدیب است . در حالی که ضرب شدید موجب افساد می شود، مرحوم محقق سبزواری نیز همین نظر را دارند.

جهت مشاوره مستقیم با وکیل دادگستری متخصص در امور طلاق و خانواده اینجا کلیک نمایید

عدم تمکین چیست؟

همان‌طور که در مطالب قبلی اشاره شد زن پس از جاری شدن صیغه عقد و رسمیت یافتن ازدواج با همسرش می‌تواند از او نفقه طلب کند. در مقابل مرد نیز می‌تواند از همسرش تقاضای تمکین کند. این واژه یعنی زن موظف به برآوردن نیازهای زناشویی است. به این مساله تمکین خاص می‌گویند .و البته تمکین عام نیز مطرح است که به معنای حضور زن در سر زندگی‌اش است؛

اما از آنجا که همیشه همه چیز در میان همسران با صلح و صفا شکل نمی‌گیرد. گاهی زنان مجبور به طرح شکایت برای دریافت نفقه(نفقه زن ناشزه)  می‌شوند.  و گاهی نیز مردان مجبور می‌شوند برای تمکین از همسر خود شکایت کنند.

قاضی حسن عموزادی، رئیس شعبه ۲۶۸ دادگاه خانواده شماره ۲ ونک، در ساعت‌های پایانی یک روز کاری پرمشغله، در توضیح این شکایت به ما می‌گوید: «لفظ تمکین به معنای الزام است و وقتی مرد دادخواست تمکین می‌دهد که زنی بدون عذر موجه منزل مشترک زناشویی را ترک کرده باشد و حاضر به بازگشت به منزل مشترک نباشد.

از طرف دیگر، مردها در این مرحله معمولا ابتدای کار شکایت نمی‌کنند، بلکه سعی می‌کنند با پادرمیانی بزرگ‌تر‌ها این مشکل را حل کنند و اگر به اصطلاح عامیانه این کار جواب نداد، قدم دیگری برمی‌دارند و با ارسال اظهارنامه، وظایف قانونی و شرعی همسر را به وی یادآوری می‌کنند. اگر باز هم این اتفاق رخ نداد، دادخواستی را با موضوع تمکین به دادگاه ارائه و در آن تلاش‌های انجام شده را قید می‌کنند و خواستار بازگشت همسر خود می‌شوند.

نتیجه‌ عدم تمکین موارد زیر است

1. عدم استحقاق زن نسبت به نفقه (مستنداً به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)
2. کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۳)
   بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ی ازدواج مجدد بگیرد.
3. امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.

البته در کلیه ی موارد فوق اقدام شوهر بایستی مسبوق به سابقه اثبات عدم تمکین زن باشد. قاعدتا اول مرد دادخواست تمکین به دادگاه می دهد و چنانکه دادگاه زن را به تمکین محکوم نماید و عدم تمکین جایز نیست و حکم قطعی شود مرد می تواند از این حکم برای طرح دعاوی دیگر یعنی، طلاق، کسب اجازه ازدواج مجدد سود جوید.

چنانچه مرد بخواهد زنش را طلاق دهد بایستی مهریه او را بپردازد، اما سایر حقوق مانند نفقه زن ناشزه، نصف اموال مرد و … به زن تعلق نمی گیرد.

نشوز شوهر یا عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب وی نیز دارای ضمانت اجرای حقوقی است و زن می تواند با مراجعه به دادگاه الزام شوهر را به انجام وظیفه درخواست نماید. به علاوه نشوز شوهر سوء معاشرت به شمار می آید و اگر مصادیق عسر و حرج باشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.