مقدمه

طلاق از نظر لغوی به معنای رها شدن و گشودن گره است و به عنوان ابزاری در جهت جدایی زوجین استفاده می شود . احکام مربوط به طلاق ، از فقه اسلامی نشات گرفته اند که بر اساس آن ، انواع طلاق عبارتست از طلاق رجعی و طلاق بائن . البته تقسیم بندی طلاق به رجعی و بائن تنها یک دسته از تقسیمات طلاق به شمار می رود .

با این توضیح که در طلاق رجعی برای مرد حق رجوع به زندگی مشترک در ایام عده وجود دارد ولی در طلاق بائن این امکان فراهم نیست . لذا آگاهی از انواع طلاق موضوعی مهم است و می تواند باعث آگاهی طرفین از حقوق خود بعد از طلاق شود . به همین دلیل در این مقاله به توضیحات کاملی در خصوص اینکه طلاق بائن چیست و انواع طلاق بائن کدامند خواهیم پرداخت .

طلاق بائن چیست

همانطور که اشاره شد ، یکی از انواع طلاق ، طلاق بائن است . طلاق بائن طلاقی است که برخلاف طلاق رجعی ، مرد نمی تواند در ایام عده زن به زندگی مشترکش رجوع کند اما زمانی که طلاق از نوع بائن باشد ، مرد دیگر نمی تواند در مدت زمان عده زن ، به زندگی رجوع کند .

به این معنا که بدون نیاز به انعقاد عقد ازدواج جدید ، همان عقد ازدواج قبلی با شرایط قبلی دوباره به رسمیت شناخته خواهد شد و انگار اصلا طلاقی صورت نگرفته است . عده در طلاق برای زن به مدت سه طهر یا سه ماه می باشد و زن در طول این مدت در طلاق رجعی حق ازدواج مجدد نخواهد داشت .

به علاوه اینکه ، طلاق بائن آثاری که طلاق رجعی بر  جای می گذارد را نخواهد داشت . از جمله اینکه زن در طول مدت عده حق دریافت نفقه نخواهد داشت و در صورتی که در مدت عده یکی از طرفین فوت کند ، دیگری از او ارث نخواهد برد.

این مطلب مرتبط است : طلاق توافقی

اقسام طلاق بائن

طلاق‌های زیر بائن محسوب می‌شوند:

• طلاق زنی که بعد از ازدواج با او آمیزش نشده است.
• طلاق دختری که نُه سالش تمام نشده است.
• طلاق زن یائسه
• طلاق خُلع
• طلاق مُبارات
• طلاق سوم (سه‌طلاقه)
• در برخی رساله‌های توضیح المسائل، قسم دیگری نیز برای طلاق بائن، بیان شده است که طلاق حاکم شرع نام دارد. در این قسم طلاق، حاکم شرع همسر شخصی را که نه نفقه او را می‌پردازد و نه طلاقش می‌دهد، خود طلاق می‌دهد.

ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق کند و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود

یکی از آثار مهم طلاق بائن جدایی کامل دو همسر از یکدیگر است و در اثر این طلاق زن و شوهر به کلی از هم جدا شده و مرد میتواند بی اجازه دادگاه ازدواج کند و هیچ تکلیفی هم به پرداخت نفقه به زن سابق خود ندارد.

در این نوع طلاق زن ومرد از هم ارث نمیبرند و زن باید خانه شوهر را بعد از طلاق ترک کند و اگر عده نداشته باشد میتواند بلافاصله ازدواج کرده و اقامتگاه و نام خانوادگی واقعی خود را استفاده کندیعنی میتواند به دلخواه خود زندگی کند.اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و بعد بر اثر ان بیماری بمیرد زن از او ارث میبرد اگر چه طلاق بائن باشد ولی به شرط ان که زن شوهر نکرده باشد.

جهت مشاوره مستقیم با وکیل دادگستری متخصص در امور طلاق اینجا کلیک نمایید

حال هر یک از این موارد را توضیح می‌دهیم:

طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود

وقتی هنوز بین زن و شوهر نزدیکی جنسی صورت نگرفته باشد و با این حال، شوهر، زن خود را طلاق بدهد طلاق بائن است.

در واقع اگر قبل از نزدیکی، طلاق صورت بگیرد، دیگر نیازی نیست زن عده نگه دارد؛ بنابراین مهلتی برای انصراف از طلاق وجود ندارد و به محض اینکه طلاق صورت می‌گیرد، زن و مرد کاملا از هم جدا می‌شوند و اگر دوباره تصمیم بگیرند با هم زندگی کنند، لازم است مجددا ازدواج کنند.

طلاق یائسه

اگر مردی همسر یائسه خود را طلاق بدهد، لازم نیست زن یائسه عده نگه دارد و بنابراین مهلتی هم برای انصراف از طلاق وجود ندارد و برای ادامه زندگی مشترک، باید دوباره با هم ازدواج کنند.

طلاق خلع و مبارات مادام که زن به عوض رجوع نکرده باشد

قبل از هر چیز لازم است ببینیم منظور از خلع و مبارات چیست؟

طلاق خلع همان طلاق با این جمله معروف است که در آن «زن مهرش را حلال و جانش را آزاد می‌کند» یعنی زن برای اینکه از زندگی با شوهرش نا‌راضی است و نمی‌خواهد دیگر با او زندگی کند، به شوهرش مالی را می‌دهد یا از گرفتن مهریه صرف‌نظر می‌کند تا شوهر راضی شود که او را طلاق دهد.

مالی هم که زن به شوهر می‌دهد تا رضایت شوهر به طلاق دادن وی را به‌ دست آورد، ممکن است کمتر، مساوی یا حتی بیشتر از مهریه‌اش باشد.

اگر این نوع طلاق بین زن و شوهر اتفاق بیفتد، در مدت عده، شوهر نمی‌تواند رجوع کند و از طلاقی که داده است، منصرف شود، چون زن برای طلاق، به او مالی داده است. مگر این که زن از دادن مال در مدت عده پشیمان شود و بخواهد مالی را که داده است، پس بگیرد یا از نگرفتن مهریه‌اش پشیمان شود.

در این صورت، با برگشتن مال یا مهریه به زن، شوهر هم حق رجوع پیدا می‌کند و می‌تواند از طلاق دادن همسرش منصرف شود.

در طلاق مبارات، زن و شوهر هر دو از هم بیزارند نه این که فقط زن نا‌راضی باشد و هر دو نمی‌خواهند دیگر با هم زیر یک سقف زندگی کنند.

در این طلاق، زن مالی به شوهر می‌دهد تا او به طلاق راضی شود، ولی مالی که می‌دهد نباید بیشتر از مهریه باشد و باید کمتر از مهریه یا مساوی با مهریه‌اش باشد.

در این طلاق هم، در مدت عده، شوهر نمی‌تواند رجوع کند و از طلاقی که داده است، منصرف شود، چون زن برای طلاق، به او مالی داده است مگر این که زن بخواهد مالی را که داده است را پس بگیرد.

در این صورت با پس گرفتن مال، شوهر هم می‌تواند از طلاق دادن همسرش منصرف شود و اصطلاحا رجوع کند؛ بنابراین تفاوت طلاق خلع و مبارات این است که در خلع، نارضایتی فقط از جانب زن است، ولی در مبارات نارضایتی هم از جانب زن و هم از جانب شوهر است.

همچنین در خلع مالی که زن می‌دهد می‌تواند کمتر، بیشتر یا مساوی با مهریه‌اش باشد، اما در مبارات، مالی که زن می‌دهد نباید بیشتر از مهریه‌اش باشد. در خلع و مبارات به مالی که زن به شوهر می‌دهد فدیه یا عوض می‌گویند.

همان‌طور که گفته شد در خلع و مبارات قانون به زن اجازه داده در مدت عده، پشیمان شود و بخواهد مالش را پس بگیرد.

تا زمانی که او مالش را پس نگیرد، طلاق بائن است و شوهر نمی‌تواند از طلاق دادن منصرف شود و رجوع کند.

اما اگر زن مالش را پس بگیرد، طلاق رجعی است و شوهر می‌تواند در مدت عده از دادن طلاق، منصرف شود و رجوع کند و دوباره با زن به زندگی خود ادامه دهد.

سومین طلاق بعد از سه وصلت متوالی

مورد دیگر طلاق بائن، سومین طلاق است که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع یا در نتیجه نکاح جدید باشد.

اگر شوهر زن خود را سه طلاقه کند یعنی او را سه بار طلاق بدهد و دوباره با او ازدواج کند یا این که سه بار او را طلاق بدهد و در مدت عده، از طلاق منصرف شود و رجوع کند، در بار سوم دیگر طلاق او رجعی نیست و نمی‌تواند در مدت عده از دادن طلاق پشیمان شود بلکه طلاق او بائن است و بین زن و شوهر جدایی کامل ایجاد می‌شود.

همچنین دیگر مرد نمی‌تواند با او ازدواج مجدد کند، مگر این که زن با مرد دیگری ازدواج کند و بعد شوهر او بمیرد یا او را طلاق بدهد و سپس می‌تواند با همسر سابقش ازدواج کند.