اعتراض در برات یک اصطلاح حقوقی است؛ بر اساس قانون، دارنده برات موظف است در تاریخی که در برات معین شده است (سررسید) به براتگیر مراجعه نماید و وجه برات را از او مطالبه کند و براتگیر در صورتی که قبلا پرداخت وجه برات را قبول کرده باشد، این مبلغ را به دارنده پرداخت خواهد کرد. اما چنانچه هنگام ارائه برات، براتگیر آن را قبول نکند یا اصطلاحا برات را نکول کند و یا اینکه از قبول یا نکول برات امتناع ورزد، دارنده موظف است نسبت به این عمل براتگیر، اقدام به اعتراض نماید. همچنین است در موردی که براتگیر از پرداخت وجه برات به دارنده امتناع نماید.
لیکن این اعتراض، شیوه و سیاق خاصی دارد که قانون‌گذار آن‌را تعیین کرده است و ما در این مقاله به شرح آن می‌پردازیم.
طبق ماده ۲۹۳ قانون تجارت اعتراض درموارد ذیل به عمل می‌آید:
۱. در مورد نکول.
۲. در مورد امتناع از قبول یا نکول.
۳. در مورد عدم تادیه.
اعتراض‌نامه باید در یک نسخه تنظیم و به موجب امر محکمه بدایت به توسط مامور اجراء به محل اقامت اشخاص ذیل ابلاغ شود:
۱. محال‌ٌ علیه.
۲. اشخاصی که در برات برای تادیه وجه عندالاقتضاء معین شده‌اند.
۳. شخص ثالثی که برات را قبول کرده است.
اگر در محلی که اعتراض بعمل می‌آید محکمه بدایت نباشد وظایف او با رعایت ترتیب بعهده امین صلح یا رئیس ثبت اسناد یا حاکم محل خواهد بود.
این مطلب مرتبط است : برات چیست
بر خلاف مطالبات عادی که طلبکار می‌تواند بدون رجوع به بدهکار مستقیماً به دادگاه مراجعه و طلب خود را مطالبه کند؛ دارنده برات برای استفاده مزایای قانون تجارت باید ابتدا به بدهکار مراجعه کند. تاسیس حقوقی اعتراض یا واخواست در قانون تجارت برای اثبات این مراجعه است. در واقع اعتراض علاوه بر اثبات این نکته که دارنده به براتگیر مراجعه و برات را ارائه کرده است؛ نشانگر آن است که براتگیر برات را نکول (منظور از نکول عدم قبول برات از سوی براتگیر است.) کردها نپرداخته است.
اعتراض نکول
چنانچه براتگیر از قبول برات امتناع نماید و یا به تعبیر دقیق‌تر برات را نکول کند، دارنده موظف است این عمل براتگیر را به موجب تصدیق‌نامه‌ای که رسماً تنظیم می‌شود، تسجیل و مضبوط نماید، تا پس از اقامه‌ی دعوا در دادگاه، بتواند مراجعه‌ی خود به براتگیر و نکول وی را به اثبات برساند.
چنانچه براتگیر پس از اراده برات، از اعلام قبولی یا نکول برات امتناع نماید، این عمل وی به منزله‌ی نکول برات تلقی می‌شود و دارنده در این مورد نیز موظف است اقدام به اعتراض نکول نماید.
لزوم اعتراض نکول
در برواتی که سررسید پرداخت آن به تاریخ معین باشد، یا اینکه تاریخ پرداخت مهلت معینی از تاریخ صدور برات باشد، دارنده‌ی برات احتیاجی به تنظیم اعتراض نکول ندارد. چرا که برای پرداخت برات، تاریخ معینی پیش‌بینی شده است و دارنده‌ی برات پیش از آن تاریخ ملزم به اخذ قبولی براتگیر نمی‌باشد. مگر آن‌که در برات موعدی پیش از تاریخ سررسید برات، برای اخذ قبولی معین شده باشد.
به همین ترتیب در برواتی که پرداخت آن به رؤیت می‌باشد نیز، دارنده‌ی برات الزامی به تنظیم اعتراض نکول ندارد. چرا که در بروات به رؤیت دارنده ملزم نیست قبل از اینکه برات را به منظور مطالبه‌ی وجه، به براتگیر ارائه دهد، یک‌بار هم برای اخذ قبولی به وی مراجعه کند. بر عکس در مواردی که برات به وعده از تاریخ رؤیت است، اعتراض نکول ضروری است، چرا که تعیین سررسید پرداخت وجه برات احتیاج به تعیین تاریخ رؤیت برات دارد
جهت مشاوره مستقیم با وکیل دادگستری متخصص در امور چک اینجا کلیک نمایید
اعتراض عدم پرداخت وجه برات (عدم تأدیه)
امتناع از تأدیه‌ی وجه برات توسط براتگیر، دارنده‌ی برات را مکلف می‌سازد که اعتراض خود را به موجب نوشته‌ای که اعتراض عدم تأدیه یا واخواست‌نامه نامیده می‌شود، اعلام نماید
اصل لزوم اعتراض در مورد عدم تأدیه‌ی وجه برات، در بند 3 ماده 293 ق.ت مورد تأکید قرار گرفته است.
اعتراض‌نامه باید ظرف مدت 10 روز از تاریخ سررسید برات تنظیم شود و اگر روز دهم تعطیل باشد، اعتراض روز بعد آن به عمل می‌آید. (مواد 280 و 281 ق.ت)
برگ واخواست‌نامه که به صورت ورقه‌ی چاپی رسمی می‌باشد بایستی متضمن مطالب ذیل باشد:
1- رونوشت کامل برات با کلیه‌ی محتویات آن اعم از قبولی و ظهرنویسی و غیره
2- امر به تأدیه‌ی وجه برات (ماده‌ی 294 ق.ت)
این برگه طبق مقررات آیین دادرسی مدنی (نه مطابق ماده‌ی 294 ق.ت) به براتگیر و همچنین سایر اشخاصی که در برات برای تأدیه وجه، عند الاقتضا معین شده‌اند ابلاغ می‌گردد.
