در این نوشته قصد داریم ، به نحوه سرپرستی کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست اشاره نمائیم ، چه کسانی امکان سرپرستی کودکان را دارند ، شرایط سرپرستی کودکان چیست ، چه کسانی برای سرپرستی کودکان در اولویت هستند ، و اساسا کودک به چه کسانی اطلاق می گردد ، نقش وکیل دادگستری در سرپرستی کودکان چیست و چگونه وکیل پایه یک دادگستری در این زمینه می تواند راهگشا باشد.

به طور متوسط در کشور به ازای هر کودک ، ۱۰ تا ۱۱ خانواده دارای صلاحیت متقاضی فرزند خواندگی وجود دارد اما با توجه به اینکه بیشتر خانواده ها متقاضی دختران زیر دو سال هستند بنابراین مدتی که باید خانواده ها در لیست انتظار باقی بمانند زیاد شده است.

اینکه کودک به چه کسانی اطلاق می شود در نوشته های قبلی (اینجا کلیک کنید ) بحث شده است . اسناد حقوق بشری بین المللی و حقوق داخلی دز این زمینه مقایسه گشته اند.

پس از اینکه قاضی حکم واگذاری فرزند را صادر کرد، کودک به مدت ۶ ماه آزمایشی نزد والدین می رود و در صورتی که پذیرش و ارتباط از هر دو طرف صورت گیرد و مشکلی ایجاد نشود، حکم دائمی از سوی قاضی صادر می شود. در برخی موارد نیز به دلایل مختلف کودک مجددا به بهزیستی برگردانده می شود که در این صورت بعضی از کودکان دچار افسردگی یا بی قراری می شوند به همین دلیل است که روند واگذاری کمی طولانی است تا این گونه مشکلات رخ ندهد.

بر اساس قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۲، امور مربوط به سرپرستی این کودکان و نوجوانان با سازمان بهزیستی کشور است.

ماده۵ قانون کودکان بی سرپرست و بدسرپرست ؛

افراد زیر میتوانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند.

الف ـ زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ب ـ زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد.

ج ـ دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت.

تبصره۱ـ چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست کنندگان از شرط مدت پنج سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می باشند.

تبصره۲ـ چنانچه درخواست کنندگان سرپرستی از بستگان کودک یا نوجوان باشند ، دادگاه با اخذ نظر سازمان و با رعایت مصلحت کودک و نوجوان می تواند آنان را از برخی شرایط مقرر در این ماده مستثنی نماید.

تبصره۳ـ اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.

تبصره۴ـ درخواست کنندگان کمتر از پنجاه سال سن، نسبت به درخواست کنندگانی که پنجاه سال و بیشتر دارند، درشرایط مساوی اولویت دارند.

تبصره۵ ـ در مواردی که زن و شوهر درخواست کننده سرپرستی باشند، درخواست باید به طور مشترک از طرف آنان تنظیم و ارائه گردد.

 

در مواردی که درخواست‌کننده از خویشان کودک باشد یا زوجی درخواست کند که امکان بچه‌­دار شدن ندارند ، می­توان با درنظر گرفتن مصلحت کودک برخی از این شرایط را نادیده گرفت . اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب  ذیل است ؛

1 – زن و شوهر بدون فرزند

2 –  زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند

3 – زن و شوهر دارای فرزند است.

درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط ذیل باشند ؛

• عدم محکومیت جزایی مؤثرپ
• تمکن مالی
• سلامت جسمی و روانی
• نداشتن اعتیاد به مواد مخدر

ماده ۶ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست ؛

درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند:

الف ـ تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات

ب ـ عدم محکومیت جزایی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی

ج ـ تمکن مالی

دـ عدم حجر

هـ ـ سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی

وـ نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل

زـ صلاحیت اخلاقی

ح ـ عدم ابتلاء به بیماری های واگیر و یا صعب العلاج

ط ـ اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

تبصره۱ـ رعایت اشتـراکات دینی مـیان سرپرسـت و افراد تحت سـرپرستی الزامی است. دادگاه صالح با رعایت مصلحت کودک و نوجوان غیرمسلمان، سرپرستی وی را به درخواست کنندگان مسلمان می سپارد.

تبصره۲ـ درصورتی که متقاضی سرپرستی، ادعای یافتن طفلی را بنماید و ادعای وی در دادگاه ثابت شود، چنانچه واجد شرایط مندرج در این قانون برای سرپرستی باشد در اولویت واگذاری سرپرستی قرار می گیرد.

 

در صورتی می­‌توان سرپرستی این کودکان را به سایرین سپرد که امکان شناخت پدر یا مادر یا جد پدری او وجود نداشته باشد یا این افراد یا وصی آن­ها در قید حیات نباشند یا هیچکدام صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و دادگاه سرپرستی او را به سازم ؛ان بهزیستی سپرده باشد.

ماده ۸ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست ؛

سپردن سرپرستی افراد موضوع این قانون در صورتی مجاز است که دارای یکی از شرایط ذیل باشند:

الف ـ امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.

ب ـ پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب ازسوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشند.

ج ـ افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیتدار به سازمان سپرده گردیده و تا زمان دوسال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر و یا جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.

دـ هیچ یک از پدر، مادر و جدپدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود.

تبصره۱ـ چنانچه پدر یا مادر یا جدپدری کودک یا نوجوان و وصی منصوب از سوی ولی قهری مراجعه کنند، دادگاه در صورتی که آنان را واجد صلاحیت لازم ولو با ضم امین یا ناظر تشخیص دهد و مفسده مهمی نیز کودک یا نوجوان را تهدید نکند؛ با اخذ نظر سازمان با رعایت حق حضانت مادر و تقدم آن نسبت به استرداد آنان حکم صادر می کند در غیر این صورت حکم سرپرستی ابقاء می شود.

تبصره۲ـ در صورت وجود اقارب طبقه دوم و تقاضای هر یک از آنان و وجود شرایط، سرپرستی به وی واگذار می شود و در صورت تعدد تقاضا و یکسانی شرایط متقاضیان، سرپرست با قرعه انتخاب می گردد. در صورت نبود اقارب طبقه دوم بین اقارب طبقه سوم بدین نحو عمل می شود.

شرایط ترخیص از مراکز بهزیستی ؛

پسران پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی و رفتن به سربازی و یافتن شغل از بهزیستی ترخیص می شوند و ما وام بلاعوض و کمک هزینه ای به آنها پرداخت می کنیم که این کمک هزینه شامل همان مبلغی است که ماهانه به حساب فرزندان ریخته شده و یکجا بعد از ترخیص پرداخت می کنیم تا کمک حالشان شود. همچنین برای اشتغال کودکان در جهت توانمندسازی و ایجاد شغلی مناسب برای کودکان اقدام می کنیم و در همین راستا مراکز رشد در استان های مختلف ایجاد شده، البته ترخیص کودکان بر اساس اجبار انجام نمی شود اما در مجموع بیشتر پسران بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی ترخیص می شوند اما برای دختران این گونه نیست و می توانند پس از این سن نیز مجددا در مراکز باقی بمانند.

در صورت نیاز به مشاوره بیشتر با وکیل دادگستری داوود اسیوند تماس حاصل فرمائید ، تلفن 44270612 – 021 و آدرس ایمیل D.Ossivand@gmail.com