اصل استقلال امضاها و اصل عدم توجه ایرادات در اسناد تجاری بیان کننده این مهم است که حتی اگر بعضی امضاها در یک سند تجاری دچار نقصان، خدشه یا با سوء نیت باشند، این ایرادات سند تجاری را از اعتبار ساقط نمی نماید، بنابراین جعل امضای چک چه از طرف صادر کننده باشد چه از طرف ظهرنویسها، موجب از بین رفتن مسئولیت سایر امضا کنندگان نمی شود، ذیلا حالات مختلف موضوع را بررسی می کنیم؛

زمانی که چک صادر می شود ممکن است چندین بار مورد نقل و انتقال قرار گیرد و به اصطلاح خرج شود، اشخاص دارای اعتبار در معاملات تجاری و بازار، معمولا چکهای مدت داری که از مشتریان خود می گیرند، با امضاء ظهر آن منتقل می نمایند، و بدین صورت سرمایه ها را در بازار به جریان می اندازند، در این شرایط حالات مختلفی ممکن است رخ دهد، اعم از آنکه هر کدام از امضاها جعلی باشد؛

1– امضای روی چک جعلی باشد؛

اگر شخصی که چک را صادر کرده است، صاحب حساب نبوده باشد و امضای روی چک متعلق به شخص دیگری باشد، مثلا سارقی با سرقت کیف حاوی دسته چک به چکهای قربانی دسترسی پیدا کرده و با امضای موهوم روی چکها، بوسیله آنها خرید می کند، دارنده چک پس از دریافت چک با امضای سارق، ظهر چک را امضا می کند و به شخص دیگری منتقل می کند، و همینگونه با امضا پشت آن، چک چندین بار به گردش در می آید، شخص آخر چک را از بانک مطالبه می کند و به جهت عدم تطابق امضا برگشت می شود، در این حالت صاحب چک بر اساس ماده 14 قانون صدور چک و اصول کلی حقوق تجارت مسئولیتی ندارد، چون در واقع قصد صدور چک و خرید نداشته است، دارنده اول چک علیرغم آنکه نسبت به موضوع بی اطلاع بوده است، نمی تواند نسبت به شخص صاحب چک ادعایی نماید، چرا که در واقع چک منتسب به شخص صاحب حساب نیست، بنابراین باید به شخص متقلب بر اساس قاعده “المغرور یرجع الی من غره” رجوع نماید. لکن شخص مزبور بر اساس امضایی که ظهر چک نموده است، مسئول پرداخت مبلغ چک خواهد بود، چرا که هرچند صادر کننده چک شخص غیر اصیل بوده است و امضا نامعتبر است، اما اصل استقلال امضا و عدم توجه ایرادات، مانع از آن است که منکر انتقال صحیح چک به نفر بعدی خود شود، و بنابراین باید نسبت به پرداخت مبلغ مذکور در چک در صورت مطالبه دارنده چک پاسخگو باشد و در واقع مسئول است.

همانگونه که مستحضرید امضا کنندگان ظهر چک به همراه صادر کننده، مسئولیت تضامنی دارند، و دارنده چک می تواند بدون هیچ محدودیتی نسبت به هرکدام یا همه آنها مجتمعا طرح دعوی نموده و مبلغ چک را تماما یا بعضا مورد مطالبه قرار دهد، بنابراین در صورت مطالبه مبلغ چک از هر کدام  از امضا کنندگان وی مکلف به پرداخت وجه چک خواهد بود.

با وکیل متخصص اسناد تجاری و چک مشاوره نمائید. جهت دسترسی به تلفن و آدرس اینجا کلیک نمائید.

2– امضای پشت چک امضای اصلی نباشد:

اگر امضای روی برگه چک صحیح و از طرف دارنده حساب باشد، لکن یکی از اشخاص که پشت چک را امضا کرده اند، امضایی غیر از امضای خود را درج نموده باشند، تفاوتی در اعتبار چک و مسئولیت اشخاص امضا کننده ندارد، در واقع هرکس مدعی شود که امضا پشت چک متعلق به وی نیست، خواهان دعوی یا همان کسی که وجه چک را مطالبه کرده است، بر اساس ادله اثبات دعوی مثل شهادت شهود یا ارجاع به کاشناس می تواند عدم صحت گفتار وی را اثبات کند، و در این حالت علیرغم اینکه امضا کننده از امضای اصلی خود استفاده نکرده باشد، ولی با انتساب امضا مندرج در ظهر چک به وی، مسئول پرداخت وجه چک خواهد بود. بدیهی است در این فرض صادر کننده چک مسئول نهایی پرداخت وجه چک است

3- امضا پشت چک امضای جعلی باشد؛

اگر امضای روی برگ چک امضای صحیح و معتبری باشد ولی یکی از امضا کنندگان ظهر چک امضای شخص دیگری را جعل کرده باشد، بدین منظور که وی را مسئول وجه چک قلمداد کند، در اینصورت، هر شخصی که امضا نموده ولو به تقلب و تزویر مسئول پرداخت خواهد بود، البته به همراه سایر امضا کنندگان، در واقع پس از رسیدگی و اثبات اینکه امضا ظهر چک مربوط به چه کسانی است، همه اشخاصی که امضا کرده اند، جزء مسئولین پرداخت وجه چک هستند، چه امضای واقعی خود را انجام داده باشند، جه امضایی غیر از امضای واقعی خودرا و یا اینکه امضای شخص دیگری را جعل نموده باشند، و برای دادگاه در این وضعیت تفاوتی ندارد که چه شخصی و بجای چه کسی امضا نموده است، به بیان عامیانه تر  هر شخصی که پشت چک خطی کشیده باشد، خودش جزء مسئولین پرداخت چک خواهد بود. البته مجازات اشخاص جاعل امضا به قوت خود باقی خواهد بود.

اشخاص ظهرنویس زمانی مسئول پرداخت وجه چک خواهند بود که چک مزبور به دلایل قانونی از قبیل کسر موجودی، فقدان موجودی و یا عدم تطابق امضا و امثالهم واخواست شده باشد والا در صورتیکه صادر کننده در موعد مقرر وجه چک را در بانک کارسازی نموده باشد، اساسا نوبت به پرداخت سایر مسئولین نمی رسد.

در مورد شخصی که به نمایندگی از اشخاص دیگر امضا می کند، و در دادگاه نمایندگی خود را اثبات می نماید یا در ظهر چک نمایندگی خود را اعلام می نماید، موضوع متفاوت است و جزء مسئولین پرداخت نیست.

وکیل پایه یک دادگستری در زمینه چک و اسناد تجاری داخلی و بین المللی

جهت مشاوره و عقد قرارداد وکالت با شماره 44270612-021 و یا 09129215258 تماس حاصل فرمائید