در این نوشته اموال منقول و غیرمنقول را بررسی کی نمایئیم، اینکه به چه اموالی منقول می گویند و دعاوی منقول چیست، شناسایی مال یا دعوی بعنوان منقول چه نتایج و آثاری دارد، اموال غیرمنقول چیست ، دعاوی غیرمنقول کدامند و شناسایی حق بعنوان غیرمنقول چه اثراتی دارد، در نهایت اینکه تقسیم بندی اموال به منقول و غیرمنقول چه فوایدی دارد.

قانونگذار اموال را به منقول و غیرمنقول تقسم کرده، دلیل اصلی این کار آنست که برای رسیدگی به دعاوی غیرمنقول اعم از زمین و ملک و خانه که نیاز است تحقیقات در محل وقوع مال غیرمنقول صورت بگیرد، دعوی در همان محل اقامه گردد.

اموال منقول به اموالی می گویند که بتوان آنها را به راحتی از جائی به جای دیگر منتقل کرد، مثلا خودرو، میز، صندلی و امثالهم.

اموال غیرمنقول به اموالی می گویند که امکان انتقال آن از محلی به محل دیگر بدون تخریب و نابود کردن قسمتی از آن یا قسمتی از محل آن امکان پذیر نباشد مثل مجسمه تعبیه شده در حیاط خانه که به زمین متصل شده، یا آئینه کاری های تزئینی در دیوار، یا آجر کار شده در ساختمان،  و یا آنکه اساسا امکان انتقال آن وجود نداشته باشد، مثل زمین و آپارتمان.

توجه داشته باشید که بعضی اموال غیرمنقول ذاتی هستند و بعضی اموال غیرمنقول بواسطه عمل انسان، مثلا همانگونه که ذکر آن رفت، زمین مال غیرمنقول ذاتی است، آپارتمان، باغ، ویلا، درخت و امثالهم غیرمنقول ذاتی هستند، اما بعضی اموال غیرمنقول به سبب عمل انسان هستند، مثلا یک آجر را در نظر بگیرید، آجر تا زمانیکه در ساختمان بکار نرفته، مال منقول است، و براحتی قابل نقل و انتقال است، اما بمحض آنکه در دیوار ساختمان بکار رود، تبدیل به مال غیرمنقول می گردد.

دعوای منقول و غیرمنقول:

بغیر از اصطلاح اموال منقول و غیرمنقول، دعوای منقول و غیرمنقول نیز وجود دارد،

دعاوی غیرمنقول، به کلیه دعاوی می گویند که نسبت به اموال غیرمنقول مطرح می شود. همانگونه که در ابتدای مطلب عنوان شد، باید در محل وقوع مال غیرمنقول اقامه گردند، مثلا اگر یک نفر در مشهد علیه یک نفر در گیلان نسبت به ملکی در تهران دعوایی داشته باشد، باید دعوای خود را در دادگاه تهران مطرح نماید(البته امروزه با طرح دعوی در دفاتر خدمات قضایی در هر کجای ایران، بصورت آنلاین دعوی به دادگاه ضالح ارجاع می شود و نیازی به حضور در شهر مذکور نیست.

برای دریافت نشانی دفات خدمات قضائی تهران اینجا کلیک نمائید.

مثال دیگر اینکه شخصی نسبت به میوه های درختان باغی که تازه فروخته ادعایی دارد و خریدار جدید اجازه کندن آنها از درختان باغ را به این بهانه که باغ دیگر متعلق به اوست نمی دهد، در این وضعیت میوه روی درخت در زمره اموال غیرمنقول است . باید دعوی در محل وقوع درختان و باغ مطرح شود، همین میوه اگر کنده شود و از درخت جدا گردد، مال منقول محسوب شده و تابع قوانین اموال منقول است.

سایر دعاوی غیرمنقول عباتند از :

1. حق انتفاع از اشيا غيرمنقول مانند حق عمري و سكني
2. حق ارتفاق نسبت به ملك غير مانند حق عبور و حق مجري
3. دعاوي راجع به اموال غيرمنقول از قبيل تقاضاي خلع يد و منبع و بطلان و عدم نفوذ امثال آن

با کلیک بر روی اینجا می توانید تلفن و آدرس ما را بیابید

دعاوی منقول:

دعوای منقول به تمامی دعاوی گفته می شود که ناشی از مطالبه وجوه عقود و قراردادها باشد، مثلا دعوای مطالبه وجه ناشی از قرارداد فروش آپارتمان، دعوای منقول است، همچنین است دعوای مطالبه مهریه و دعوای مطالبه وجه ناشی از فروش باغ، اما بر اساس رأی وحدت رویه به شماره ۳۱- ۰۵ / ۰۹  / ۱۳۶۳ دعوای ناشی از اجرت المثل اموال غیرمنقول دعوای غیرمنقول است. این بدان معناست که اگر وجهی که مورد مطالبه است ناشی از قرارداد باشد، دعوی منقول خواهد بود هرچند منشاء آن مال غیرمنقول باشد، (مثالهای بالا) اما اگر وجه مذکور ناشی از قرارداد نباشد و ناشی از مال غیر منقول باشد، دعوی غیرمنقول خواهد بود، مثلا، اگر شخصی باغی را از شخصی خریداری کرده باشد، و با توجه به مبایعه نامه موجود، در آن تصرف نماید و سکنی کند، اما بعدا مشخص شود، باغ مذکور سهم الارث 5 نفر وارث بوده ولی فروشنده یک نفرازآنها بوده که بدون اجازه از سایرین باغ را فروخته، در اینصورت تصرف خریدار در سهم سایر وراث ناشی از قرارداد نبوده و باید اجرت المثل ایامی که در آن سکونت داشته بپردازد، لذا اگر وراث نسبت به سهم اجرت المثل خود مبالغی مطالبه کنند، دعوای ایشان غیرمنقول است و باید در نحل وقوع مال غیرمنقول مطرح گردد.

این مطلب را نیز بخوانید : نحوه صحیح خرید ملک موروثی

نتایج تقسیم اموال و دعاوی به منقول و غیرمنقول:

1- هزینه دادرسی: هزینه دادرسی اموال غیرمنقول از نحوه محاسبه خاصی پیروی می کند که به آن “ارزش منطقه ای ملک” می گویند، و با قیمت عرفی و بازاری اکلاک متفاوت است و هرشخص در صورتیکه قصد طرح دعوی در مورد ملک یا زمینی داشته باشد باید بر این اساس هزینه دادرسی آن را پرداخت کند (بسیار ارزانتر است).

جهت اطلاع از هزینه های دادرسی اینجا کلیک کنید.

2- نحوه توقیف و بازداشت (اجرای حکم): برای توقیف و بازداشت مال منقول، مال مذکور توسط ضابطین قضائی توقیف شده و به محل امنی منتقل می گردد، اما توقیف اموال غیرمنقول روشهای خاصی از جمله توقیف در دفتر املاک ثبت، پلمپ و صورت برداری دارد که حسب مورد متفاوت است.

3- تعیین دادگاه صالح: همانگونه که در اثنای این مطلب توضیح دادیم، دعاوی اموال غیرمنقول در دادگاه محلی که مال غیرمنقول وجود دارد رسیدگی می شود و دعاوی منقول در محل سکونت خوانده، یا در محل اجای عقد یا قرارداد و … همانگونه که در ماده ۱۳ قانون آئین دادرسی ذکر شده رسیدگی می گردد.

جهت مشاوره بیشتر با وکیل دادگستری با تلفن 44270612-021 یا موبایل 09129215258 تماس حاصل نمایید